De bodem en ondergrond worden zo beheerd en benut dat deze ook voor volgende generaties hun culturele, ecologische en economische kracht behouden

In 2021 heeft de provincie Drenthe het initiatief genomen voor het opstellen van een programma voor de Bodem en Ondergrond. Met dit programma geven wij richting én uitvoering aan duurzaam bodemgebruik en -beheer.
Het programma bestaat uit drie delen. Deel 1 ‘Strategie Bodem & Ondergrond 2021’ (deel I) is op 15 december 2021 door Provinciale Staten vastgesteld en vormt de basis van het Programma. Deel II ''Tactiek" en deel III 'Dynamische uitvoerings- & leeragenda's' zijn nadere uitwerkingen.  
Met dit programma hebben wij onze ambities, beleid, strategische & operationele doelen, beoogde rollen, in te zetten instrumenten, benodigde middelen en gewenste inspanningen om te komen tot duurzaam gebruik en beheer van de bodem, vastgelegd.
De hoofdambitie van het programma Bodem & Ondergrond is als volgt samengevat:
Door natuurlijke processen van vele miljoenen jaren en het menselijke gebruik van de bodem en de ondergrond is het hedendaagse Drentse landschap gevormd. Generaties lang worden de bodem en ondergrond benut voor vele doeleinden en maatschappelijke opgaven. Dat gebruik voor onze maatschappelijke opgaven moet wel in balans zijn met de draagkracht van het natuurlijk systeem. Dat vraagt om duurzaam gebruik en beheer, zodat er geen onherstelbare schade aan bodem en ondergrond optreedt. Op die manier zorgen we ook voor toekomstige generaties voor een vitaal bodemsysteem als basis voor een gezonde Drentse samenleving.
Deze hoofdambitie is vertaald naar 9 deel-ambities: voor Bodem & Energievoorziening, Bodem & Landbouw, Bodem & Verontreiniging van de Leefomgeving, Bodem & Erfgoed, Bodem & Natuur, Bodem & Grondwater, Bodem & Infrastructuur, Bodem & Delf- en grondstoffen, Bodem & Infrastructuur en Bodem & Klimaatverandering.  
De bodem is ‘de basis’ waar mens, plant en dier op leven, daarom werken we in Drenthe aan een vitale bodem. De huidige maatschappij kent vele nieuwe opgaven zoals de energietransitie, landbouwtransitie, circulaire economie, herstel van biodiversiteit, klimaatverandering en het terugdringen van het gebruik van zeer zorgwekkende stoffen. Bij al deze opgaven speelt de bodem een belangrijke rol en kan de bodem zelfs een grote bijdrage leveren. Door al deze opgaven en veranderingen staat het bodem-watersysteem steeds meer onder druk. De provincie brengt de problematiek in kaart en onderzoekt met de partners hoe op basis van een robuust bodem-watersysteem de juiste ruimtelijk keuzes kunnen worden gemaakt. Dit valt onder het beleidsvoornemen “Water en bodem sturend” dat een onderlegger vormt voor de nieuwe omgevingsvisie.  
Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet (Ow) in werking getreden. Bij de inwerkingtreding van de Ow zijn onze bevoegd gezag taken op grond van de Wet bodembescherming (Wbb) voor een deel vervallen. Gemeenten zijn nu bevoegd gezag voor de vaste bodem. Onder het overgangsrecht van de Ow loopt een groot deel van onze taken en bevoegdheden echter gewoon door: d. De provincie blijft verantwoordelijk voor het grondwater, de VTH-taken onder het overgangsrecht en de uitvoering van lopende bodemsaneringen.

In de strategie Bodem & Ondergrond zijn de 9 deelambities vertaald naar 32 strategische doelen:  

1 Bodem & Energievoorziening,  
SD 1, Vergroten aandeel van hernieuwbare energie uit de ondergrond in de Drentse energiemix
SD 2, Voorkomen aantasting van de kwaliteiten en eigenschappen van bodem en ondergrond bij winning en opslag van (hernieuwbare) energie, waaronder ook bodemdaling
SD 3, Verkleinen van de ruimteclaim op de bodem voor nieuwe kabels en/of leidingen (inclusief graafwerkzaamheden) t.b.v. de productie en levering van energie

2 Bodem & Landbouw,  
SD 1, Verbeteren en opbouwen organische stof in de Drentse bodem
SD 2, Verminderen van bodemverdichting
SD 3, Verbeteren van de bodembiologie
SD 4, Verminderen en vervangen van niet duurzame hulpstoffen
SD 5, Verbeteren van de (grond)waterkwaliteit en –kwantiteit

3 Bodem & Leefomgeving,  
SD 1, Opheffen en voorkomen van risico’s op de locaties waar historische bodemverontreiniging leidt of kan leiden tot onaanvaardbare risico’s  
SD 2, Aantasting van de bodemkwaliteit door verontreinigingen opheffen (curatief)
SD 3, Aantasting van de bodemkwaliteit door nieuwe verontreiniging voorkomen (preventief)

4 Bodem & Erfgoed,  
SD 1, Koesteren van ons meest waardevolle aardkundig erfgoed, één van de kernkwaliteiten van Drenthe  
SD 2, Bevorderen van zorgvuldig omgaan met aardkundig erfgoed  

5 Bodem & Natuur,  
SD 1, Verbeteren van de vitaliteit van de bos- en natuurbodems
SD 2, Verbeteren van de bodembiologie van landbouwbodems ten behoeve van verhoging van de biodiversiteit in het Drenst Natuur Netwerk.

6 Bodem & Grondwater,  
SD 1, Verminderen van de belasting van de bodem met meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen en diffuse verontreinigingen
SD 2, Verhogen van adsorptie en afbraakcapaciteit van de bodem.
SD 3, Verhogen van de natuurlijke buffercapaciteit van de bodem.
SD 4, Verminderen van de verdamping van water uit de bodem.
SD 5, Verminderen van veenoxidatie/-inklinking.

7 Bodem & Infra,  
SD 1, Voorkomen uitspoeling/uitloging van verontreinigingen naar het grondwater vanuit bestaande en nieuwe infrastructurele objecten.
SD 2, Verbeteren van het waterbufferend vermogen van de bodem rondom het wegennetwerk.
SD 3, Verhogen van de hoeveelheid hergebruik van delfstoffen en bouwstoffen bij infrastructurele projecten.
SD 4, Betrekken van kenmerken van bodem en ondergrond bij locatiekeuzes en variantkeuzes voor infrastructurele projecten.
SD 5, Verbeteren van de ruimtelijke ordening van de ondergrondse infrastructuur

8 Bodem & Delf- en Grondstoffen,  
SD 1, Verhogen van de hoeveelheid hergebruik van delfstoffen.
SD 2, Verbeteren en opbouw organische stof bij de teelt van biogrondstoffen.

9 Bodem & Klimaatverandering,  
SD 1, De kenmerken van bodem en ondergrond beter benutten voor maatregelen voor klimaatadaptatie
SD 2, Verminderen van afdekking van bodems in bebouwde gebieden
SD 3, Verhogen van het bufferend vermogen van de bodem
SD 4, Behouden van bestaand veen en ontwikkeling van nieuw veen
SD 5, Vergroten aandeel van hernieuwbare energie uit de ondergrond in de Drentse energiemix (inclusief ondergrondse opslag)

Deze strategische doelen zijn door vertaald naar een deel 2 "Tactiek" met daarin operationele doelen en de daarbij benodigde middelen. Deze operationele doelen vormen de basis voor de benodigde inspanningen die zijn opgenomen in Deel 3 " dynamische uitvoerings- & leeragenda’s voor de periode 2024-2027"

Bij verantwoord beheer van stortplaatsen is blijvende (na)zorg nodig. De nazorg houdt in: beheer en onderhoud, periodieke vervanging van de bovenafdichting, monitoring van de grondwaterkwaliteit en bij aantreffen van verontreinigingen in het grondwater beheermaatregelen nemen om verspreiding daarvan te voorkomen.  
De provincie is op grond van de Wet milieubeheer (Wm) verantwoordelijk voor de eeuwigdurende nazorg van stortplaatsen waar op of na 1 september 1996 nog afval is gestort. De Provincie Drenthe draagt deze verantwoordelijkheid voor twee stortplaatsen, Meisner Noord-Drenthe BV te Ubbena (in eigendom bij SITA Holding) en Attero B.V. te Wijster.  
Het doel van de nazorgregeling in de Wm is om zeker te stellen dat bestaande en nieuwe stortplaatsen, die voldoen aan de eisen van het Stortbesluit bodembescherming, ook na sluiting tot in lengte van jaren aan hetzelfde beschermingsniveau blijven voldoen, zodat zij geen risico voor verontreiniging van de bodem vormen. Dekking van de kosten voor de desbetreffende nazorg vindt plaats door middel van een door u ingestelde heffing die de provincie gedurende de exploitatiefase van de stortplaats aan de exploitant oplegt. Deze heffing wordt vastgesteld aan de hand van het doelvermogen dat op grond van een door de exploitant ingediend nazorgplan wordt berekend.  
Beoordeling van nazorgplannen en berekening van het doelvermogen vindt plaats aan de hand van in IPO-verband opgestelde modellen en controlelijsten die zijn vastgesteld in onze beleidsregels nazorg stortplaatsen.  
Het provinciale beleid is erop gericht de heffing toereikend te laten zijn voor de bekostiging van de eeuwigdurende nazorg van gesloten stortplaatsen. Het tarief voor 2025 wordt via de belastingverordening provincie Drenthe bepaald aan de hand van de vastgestelde jaarrekening van het Nazorgfonds provincie Drenthe 2024.

Voor een gezonde leefomgeving is een goede chemische kwaliteit van de bodem en grondwater van belang. We streven ernaar om de bodem en ondergrond, inclusief het grondwater, te beschermen tegen nieuwe verontreinigingen. Wij spannen ons ervoor in dat zeer zorgwekkende stoffen (zoals PFAS) en opkomende verontreinigingen niet in de bodem en ondergrond terecht komen. De resterende historische bodemverontreinigingen worden doelmatig beheerd en onaanvaardbare verspreidingsrisico’s worden aangepakt door te saneren of door (gebiedsgericht) beheer van de verontreinigingen.
Hiervoor voeren we de volgende acties uit:
- opheffen en voorkomen van risico’s op de locaties waar historische bodemverontreiniging (inclusief grondwater) leidt of kan leiden tot onaanvaardbare risico’s;
- aantasting van de bodemkwaliteit door verontreinigingen opheffen;
- aantasting van de bodemkwaliteit door nieuwe verontreinigingen voorkomen.

De winning en de uitvoering vinden plaats binnen de wettelijke en provinciale kaders. Bij de vergunningverlening vindt een integrale belangenafweging plaats op basis van de doelen van het omgevingsbeleid. Zandwinning is uitsluitend toegestaan om te voorzien in de feitelijke behoefte aan beton- en metselzand en ophoogzand.
Wij werken alleen mee aan nieuwe zandwinningen, wanneer die na exploitatie multifunctioneel zijn en ruimtelijke kwaliteit hebben. Zandwinning wordt zo veel mogelijk geconcentreerd in een beperkt aantal (centrale) zandwinplaatsen, verspreid over de provincie. Functionele ontgrondingen zijn alleen toegestaan indien dit strikt noodzakelijk is, passend in het landschap en passend bij het gewenste doel.