Zorgvuldig omgaan met water

Het Regionaal Waterprogramma Drenthe 2022-2027 vormt de basis voor de uitvoering van het waterbeleid.  Door de verandering van het klimaat staat het watersysteem steeds meer onder druk. De provincie brengt de problematiek in kaart en onderzoekt met de waterschappen hoe op basis van een robuust watersysteem de juiste ruimtelijk keuzes kunnen worden gemaakt. Dit valt onder het beleidsvoornemen “Water en bodem sturend” dat een onderlegger vormt voor de nieuwe omgevingsvisie. Hiermee leveren we vanuit het waterbeleid een belangrijke bijdrage aan een klimaat adaptief Drenthe. We investeren in kennisontwikkeling door deel te nemen aan Europese projecten waarbij onderzoek wordt gedaan naar de gevolgen van klimaatverandering (klimaatadaptatie) en nemen deel aan het Netwerk Medicijnresten uit Water Noord-Nederland.
Eind 2024 is bij de mid-term review van de Kaderrichtlijn Water duidelijk geworden of extra maatregelen nodig zijn om de doelen voor de waterkwaliteit te halen. In 2025 en verder geven we hier samen met de waterschappen uitvoering aan. Waar mogelijk combineren we dit met de realisatie van andere (natuur) opgaven. Verder blijven wij ons inzetten voor het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer waarbij agrariërs worden gestimuleerd om via lokale maatregelen de waterkwaliteit te verbeteren.
Voor het robuust beschermen van de waterkwaliteit van de Drentsche Aa voor drinkwater in de stad Groningen en omstreken geven we uitvoering aan het plan van aanpak dat naar aanleiding van het advies van de Adviescommissie Vervolg Uitvoeringsprogramma Drentsche Aa (UPDA) in 2024 met onze partners is opgesteld (toezending voor Provinciale Staten is voorzien eind 2024).  Voor de grondwaterbeschermingsgebieden worden voor alle winningen de gebiedsdossiers geactualiseerd om invulling te geven aan een duurzame bescherming van de grondwaterwinningen voor de drinkwatervoorziening. We zijn met de grondgebruikers in de grondwaterbeschermingsgebieden in gesprek om te zoeken naar vormen van grondgebruik die goed passen bij het beschermen van grondwater. We zien er op toe dat we in de komende jaren stappen zetten om onze grondwaterwinningen goed te beschermen en geven daarmee invulling aan onze zorgplicht.
De provincie heeft ook de zorgplicht voor voldoende bronnen van de drinkwatervoorziening. Door een toegenomen vraag naar drinkwater is de situatie in Drenthe ‘beheerst’, maar het is wel noodzakelijk om de Aanvullende Strategisch Voorraden zoals deze zijn opgenomen in het Regionaal Waterprogramma uit te werken als mogelijke aanvullende bronnen. Daarnaast doen we samen met de waterbedrijven onderzoek naar een robuuste inpassing van de bestaande grondwateronttrekkingen voor de drinkwatervoorziening en onderzoeken we mogelijk alternatieve bronnen voor de drinkwatervoorziening zoals de inzet van oppervlaktewater.

De provincie heeft een zorgplicht voor de bronnen van de drinkwatervoorziening. In het Regionaal Waterprogramma (RWP) zijn Aanvullende Strategische Voorraden (ASV) opgenomen. Dit zijn gebieden waar grondwater beschikbaar is voor de drinkwatervoorziening mocht de vraag naar drinkwater stijgen. In totaal betreft dit een hoeveelheid van 12 miljoen m3/jaar gebaseerd op het landelijk afgesproken scenario met een groei van de vraag van 25% ten opzichte van 2015. Dit is een worst case scenario uit het landelijke Deltaprogramma.
Naar aanleiding van dreigende tekorten in sommige delen van Nederland, zijn in 2024 regionale actieprogramma's voor de drinkwatervoorziening tot 2030 opgesteld. In het actieprogramma van de provincie Drenthe is de situatie als ‘beheerst’ geclassificeerd. Dat betekent dat het waterbedrijf voldoende vergunningsruimte heeft, maar dat door de groei van de vraag de zogenaamde operationele reserve van het waterbedrijf onder de gewenste 10% uitkomt. Het beleid voor Aanvullende Strategische Voorraden (ASV) zoals dat is opgenomen in het Regionaal Waterprogramma Drenthe (2021-2027) biedt echter voldoende ruimte voor nieuwe bronnen, maar het is wel noodzakelijk om deze ASV's uit te werken. In 2025 worden de volgende acties uitgevoerd:

• Ten zuiden van Hoogeveen op de locatie Holtien wordt een deel van de ASV-ruimte in het benut voor de drinkwatervoorziening op middellange termijn (tot 2030). Na vergunningverlening wordt het beschermingsgebied in de Provinciale Omgevingsverordening aangepast.   
• In 2025 wordt duidelijk of in het zoekgebied Leek-Roden ruimte in het grondwatersysteem gevonden kan worden voor een ASV. Deze zal vooral voor de drinkwatervoorziening in de provincie Groningen bestemd zijn. Groningen is voor een groot deel afhankelijk van het grond- en oppervlaktewater uit Drenthe.
• In het Hunzedal wordt geologisch onderzoek uitgevoerd om te bepalen of daar in de toekomst (2050) nog extra ruimte voor een ASV is.  

In het Regionaal Waterprogramma is de actie op genomen samen met de waterbedrijven te onderzoeken of de bestaande grondwateronttrekkingen voor de drinkwatervoorziening klimaat robuust kunnen worden ingepast in het watersysteem. Een voorbeeld is het verminderen van het effect van de grondwaterwinning op de omgeving door meer oppervlaktewater in de omgeving van de winning. Tevens onderzoeken we mogelijk alternatieve bronnen voor de drinkwatervoorziening zoals het gebruik van oppervlaktewater.
Op basis van het landelijke plan van aanpak waterbesparing worden regionale acties ingezet om hiermee de groei van de vraag naar drinkwater te beperken.
We nemen deel aan het grondwatermodel MIPWA voor Noord-Nederland. MIPWA staat voor Methodiekontwikkeling voor Interactieve Planvorming ten behoeve van Waterbeheer. Een belangrijk instrument ter ondersteuning van beleidsontwikkeling en het uitvoeren van projecten.

De doelstellingen voor een robuust watersysteem zijn vastgelegd in de Omgevingsvisie 2022 en het RWP. Het betreft:  

• Een zo groot mogelijke voorraad zoet grondwater van een goede kwaliteit, beschikbaar voor mens, landbouw en natuur.  
• De risico’s op wateroverlast en watertekort zijn beperkt tot een maatschappelijk aanvaardbaar niveau.  

De Omgevingswaarden voor de regionale keringen en wateroverlast zijn vastgelegd in de provinciale Omgevingsverordening. Hiermee zijn we kaderstellend voor inrichting van het watersysteem door de waterschappen gericht op een maatschappelijk aanvaardbare kans op wateroverlast.
We anticiperen op de verandering van het klimaat. Water en bodem sturend vormt hierbij een belangrijke onderlegger voor de Omgevingsvisie van de provincie. Hiermee worden ruimtelijke keuzes mede gebaseerd op de mogelijkheden van het watersysteem, waarbij rekening wordt gehouden met klimaatverandering.
Gelijktijdig met de ontwikkeling van een nieuwe Omgevingsvisie wordt het Regionaal Waterprogramma geactualiseerd en geeft daarmee uitvoering aan het beleid uit de Omgevingsvisie op het onderdeel water.   
Verder zorgen wij samen met de waterschappen voor de uitvoering van de zoetwaterprogramma’s voor Oost-Nederland en het IJsselmeergebied/Noord-Nederland. Dit is een subsidieprogramma met middelen uit het landelijke Deltafonds. De middelen worden ingezet voor vasthouden van water op het Drents plateau en draagt daarmee bij aan het verzachten van de effecten van droogte. We blijven ons daarnaast inzetten voor het behoud van de zoetwateraanvoer uit het IJsselmeer.
Op basis van de startnotitie Strategie overige veengronden verkennen wij de mogelijkheden om veenoxidatie te voorkomen.   

Wij zetten in op het bereiken van een goede kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater in Drenthe door uitvoering van de Europese Kaderrichtlijn Water. De provincie is voor het oppervlaktewater kaderstellend voor de waterschappen en zelf verantwoordelijk voor de uitvoering van maatregelen voor het behoud of verbetering van de grondwaterkwaliteit.   
De grondwaterkwaliteit en -kwantiteit  meten we in diverse meetnetten met gedetailleerde inspanning voor de grondwatertoestand in de Natura 2000-gebieden. De waterschappen monitoren de oppervlaktewaterkwaliteit.  
Voor de verbetering van de grondwaterkwaliteit in grondwaterbeschermingsgebieden voeren wij maatregelen uit die zijn opgenomen in het uitvoeringsprogramma grondwaterbeschermingsgebieden. Ook worden voor alle winningen de gebiedsdossiers geactualiseerd om invulling te geven aan een duurzame bescherming van de grondwaterwinningen voor de drinkwatervoorziening. Deze dossiers vormen input voor een nieuw op te stellen Uitvoeringsprogramma (het huidige loopt tot en met 2025).   
Bovendien geven wij samen met waterschappen en de landbouw uitvoering aan het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer en EU-POP3, waarbij agrariërs worden gestimuleerd om via lokale maatregelen de waterkwaliteit te verbeteren.  
In het Drentsche Aa gebied geven we uitvoering aan het plan van aanpak dat op basis van het advies van de adviescommissie Vervolg Uitvoeringsprogramma Drentsche Aa (UPDA) met de gebiedspartners is opgesteld.  
Met de agrarische sector in de grondwaterbeschermingsgebieden onderzoeken we op welke wijze agrarische bedrijfsvoering gecombineerd kan worden met het verbeteren van de grondwaterkwaliteit in grondwaterbeschermingsgebieden.  

We zien toe op het naleven van de wettelijke kaders door (beheerders van) zwembaden en zwemplassen en het publiek te informeren over waar en hoe er veilig en hygiënisch gezwommen kan worden in Drenthe. Dit doen wij door het jaarlijks vaststellen van de zwemplassen in Drenthe met daarbij de uitgave van een folder met de aangewezen zwemplassen.